Edebî Sanatlar
Anlama
Dayalı Söz Sanatı
Anlatımı daha etkili
hale getirmek için cevap bekleme amacı gütmeden, duyguyu ve anlamı güçlendirmek
için sözü soru biçiminde yöneltmeye istifham
(soru sorma) denir.
Başka bir anlatımla söylersek, istifham “soru” demektir. Hayret, şaşırma, hüzün,
nefret gibi değişik duyguların etkisi ile ortaya çıkan bir sanattır. Şair,
okuyucunun dikkatini çekmek için bu duygularını soru şekline getirerek istifham
yapar. İstifhamda sanatçı soru sorar, ama bu sorusuna cevap beklemez, çünkü
sorunun cevabını kendisi bilir. Soru ile amacı
yukarıda da belirttiğimiz gibi heyecan ve duyguları açığa çıkarmaktır.
İstifham Sanatına Örnekler:
“Her gün bu kadar güzel mi bu
deniz
Böyle mi görünür gökyüzü her
zaman?”
Bu dizelerde şair, denizin ve gökyüzünün güzelliği
karşısında duyduğu heyecanı, hayranlığı soru sorarak anlatmış, okuyucunun
dikkatini bu güzelliklere çekmek istemiştir. Dikkat ederseniz dizelerde soru
var, ama bu soruya bir cevap bekleme yoktur.
“Ben mi çıldırmışım, sen mi
delirdin
Yalvaran sesimden bu kaçışın
niye”
Yukarıdaki dizelerde de istifham vardır. Şair, sevgilinin
kendisine iltifat etmemesini, kedisine karşı acımasız davranmasını soru sorarak
anlatmak istemiştir.
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda
Şüheda fışkıracak toprağı sıksan
şühedâ
(M. Akif Ersoy)