Anakroni etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Anakroni etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

13 Ağustos 2015 Perşembe

Anakroni

Edebî Sanatlar 


Anakroni (zaman dışılık)

Anakroni, (Yunanca ανά, "karşısında," ve χρόνος, "zaman") tarihi kesin olarak bilinen bir olayı değişik bir tarihte gerçekleşmiş; yaşadığı zaman belli olan bir kişiyi de değişik bir tarihte yaşamış gibi göstermedir.
Bu kavram Türkçeye zaman dışılık olarak çevrilmiştir. Çok basit bir açıklama ile Irak’ı işgal eden ABD askerlerinin mancınık kullanması, Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’un fethine Rolex saatine bakarak başlaması anakronizme örnek gösterilebilir.

Anakroni kişi, nesne, adet, uygulama, olay vb. unsurları ait oldukları tarihsel dönemin dışındaki bir döneme yerleştirme hatasıdır.
Nasrettin Hoca’nın Timur ile ilgili fıkraları gibi. Bu durum bilgi eksikliğinden kaynaklanabilir ya da bir amaç için bilinçli olarak yapılabilir.
Bilerek yapılan anakronizm sanatsal anlamda bir teknik olarak, farklılık, mistizm, ilginçlik, espri yaratmak adına kullanılmış olabilir.
Farkında olmadan, sehven yapılan anakronizm ise genelde dikkatsizlik, özensizlik ve akıl kıtlığı nedeni ile ortaya çıkmış olabilir.
Eski Yunancada olayları yanlış zamanlandırma anlamına gelen "anakhronismos" kelimesinden türetilmiştir. edebi eserlerde okuyucunun dikkatini konuya çekmek, olayları daha renkli ve çarpıcı olarak ortaya koymak için başvurulan bir yöntemdir. Özellikle trajedilerde anakronizme çokça yer verilir. Ayrıca Prof. Dr. Şükrü Hanioğlu Türk tarihçiliğinde anakronizm'in ciddi bir "tarihselleştirememe" veya "tarihsizlik" sorunu ortaya çıkardığını söyler.
***

Paylaşmak güzeldir.