Edebî Sanatlar
Anlama
Dayalı Söz Sanatı
İnsan
dışındaki varlıklara insan özelliği verme sanatına teşhis (kişileştirme) denir.
Kişileştirmede insan dışındaki varlıklara ağlama, mutlu olma, üzülme, kızma
gibi insana özgü nitelikler aktarılır. Teşhis edebiyat dışında hitabet
sanatında (retorik), görsel sanatlarda, dini metinlerde vs. de kullanılır.
Teşhis Sanatına Örnekler:
“Dinmiş denizin
şarkısı, rüzgâr uyumakta
Rıhtım boyu sonsuz bir
üzüntüyle karaltı
Mevsim gibi süslenmiş
Emirgan, Çınaraltı”
Bu dizelerde “deniz, rüzgâr, rıhtım boyu, Emirgan ve
Çınaraltı” kişileştirilmiştir. Bildiğiniz gibi, deniz şarkı söylemez, rüzgâr
uyumaz, rıhtım boyu üzülmez. Emirgan ve Çınaraltı gibi yerler süslenmez. Ama
şair bu cansız varlıklara, insana özgü nitelik vererek şiire hoş bir hava
katmış, ayrıca duygu ve düşüncelerini daha güzel bir şekilde aktarmıştır. Şair,
dalgaların çıkardığı sesi denizin şarkısı olarak ifade etmiş; rüzgârın
esmemesini, rüzgârın uyuması şeklinde yorumlamıştır. Karanlığın çökmesini
rıhtım boyunun üzüntü içinde olmasına bağlamış, Emirgan ve Çınar altının
baharla birlikte yeşermesini ise buraların süslenmesi olarak ifade etmiştir.