Edebî Sanatlar
Anlama
Dayalı Söz Sanatı
İstidrâk
İstidrâk sözcük anlamı: Yetişme, erişme, nail olmadır. Gr:
Bir kelimeyi, evvelki sözden neş'et eden bir tevehhümü kaldırmak için
kullanmak.
İstidrâk edebiyat terimi anlamı: Över gibi görünerek yerme, yerer gibi görünerek övme mantığına göre
oluşturulan bir edebi sanattır. Edebiyatta ve hitabette kullanılır. Yermeyi
ve övmeyi güçlendirmeye yarar. Divan edebiyatında, istidrâk sanatını Nef'i
sıklıkla kullanmıştır.
İstidrâkAnlamla
ilgili sanatlardandır. Över gibi görünerek yerme ve yerer gibi görünerek
övmek.
1. Övme yoluyla yerme: Eskiler te'küdü'z-zemm bi-mâ yüşebbihü'l medh derlerdir. Kişi övmeye benzer
sözlerle, kuvvetle yerilir:
Öyle nâzik ki eğer şapkalı bir
kunduracı
Evine gelse eder tâ kapudan
istikbâl
Ziyâ Paşa
(Öyle nazik ki eğer şapkalı bir kunduracı evine gelse, onu
tâ kapıdan karşılar.)
Şair burada sözünü ettiği kişiyi över gibi görünüyor, ancak
onu yermektedir.