Edebî Sanatlar
Anlama
Dayalı Söz Sanatı
Telmih, bir edebi sanat türüdür. Hatırlatma sanatı olarak da
geçer. Halk edebiyatında sıklıkla kullanılmakla birlikte daha çok divan
edebiyatı şair ve yazarları tarafından tercih edilmiştir. Günümüzde de
kullanılmaktadır.
Bilinen bir hadise, kişi, nükte, fıkra, atasözünü dolaylı
biçimde anlatma sanatıdır. Telmihin başarılı olması için okuyucunun dolaylı
anlatıma konu olan düşünceyi kolayca anlayabilmesi gerekir. Divan edebiyatında
özellikle dini hikayeler, din büyükleri ile kahramanları, Kur’anı Kerim ayetleri
ve mesnevi kahramanları telmih konusu olmuştur.
Telmihin bir başka tanımı:
Herkes tarafından
bilinen geçmişteki ünlü bir kişiye, bir olaya onu anımsatmaya, işaret etmeye
telmih denir.
Bu sanat çağrışıma dayanmaktadır. Anımsatılan nesne ya da
kavram uzun uzadıya açıklanmayıp bir iki sözcükle dile getirilir.
Genellikle örneklendirme ve temsil amacına yöneliktir. Bu
sanatlarta, işaret edilen olay ile anlatılan duygu arasında gizli bir benzetme
vardır.
Telmihin gerçek malzemesi şiir dışı bilgilerdir.
İdeal bir telmih sanatı, ne fazla kapalı ne fazla açık
olmalıdır.
Telmih Sanatına Örnekler:
Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca
O hızla dağları Ferhat yarınca
Başlamış akmaya çoban çeşmesi