Akis , Aks-i müfred

Edebî Sanatlar 

Lafızla (sözle) İlgili  Söz Sanatı

Akis (Yansıma)

Bir cümlede, bir dizede iki sözcüğün ya da sözcük topluluklarının yerleri değiştirilerek yapılan söz sanatına akis veya aks denir.

Cümle ya da dizede bir sözcük diğerinin önüne ya da arkasına getirilerek cümle ya da dize tekrarlanır. Tard ü aks veya aks ü tebdil de denir.

Zihinde cinasla aynı tesiri yapan bu sanat, güzel düzenlendiği takdirde sözün anlamını kuvvetlendirir.

Bu sanatın  kelimelerin dizilişine göre Aks-i tam (tam akis) aks-i nakıs (eksik akis) olmak üzere iki türü vardır.

Aks-i tam, cümle ya da dizenin anlamlı iki parçası kalıp halinde yer değiştirir, ekleme ve çıkarma yapılmaz.

Örnek

Mümkün değil Hudâyı bilmek de bilmemek de

Mâtem görünür şâdi şâdi görünür mâtem

Cennet gibidir rûyun / rûyun cennet gibidir
Âdem doymaz sana / sana doymaz Âdem

(Yedi beyitlik bir gazeldir ve tamamı böyledir.)

( Bu dizelerde görülüyor ki sözcüklerin bir kısmı tam tersi olarak yeniden yazılmıştır. Bu şekilde bir akis sanatı yapılmıştır. )