Cümle üzerine
Cümle bir yargı birimidir. Sözcük de bir kavram birimidir. Paragraf ise düşünce ya da duygu birimidir. Genel olarak cümle sözcükten büyük, paragraftan küçük dil birliğidir. Dilimize Arapçadan giren bu sözcüğe Türkçe karşılık olarak bulunan sözcük de tümcedir.
Cümle; ses, yapı ve anlam bakımından bir bütünlük gösteren sözcükler dizisi olarak da tanımlanabilir.
Sözcükler dizisinin cümle özelliği kazanabilmesi iki durumun gerçekleşmesine bağlıdır:
- Biri sözcüklerin birbirleriyle ilişkilendirilmesi,
- diğeri ise çekimli bir eylemin ya da bir ada ek-eylem ekinin getirilmesiyle elde edilen yüklemin kullanılmasıdır.
Cümle sözcüğü en yaygın olarak dil biliminde bir terim olarak kullanılır. Sözcüğün terim dışında da kullanımları vardır:
- Sistem, dizge, küme anlamlarıyla ad;
- bütün, hep anlamlarıyla belgisiz sıfat,
- herkes yerine kullanıldığında da belgisiz zamir olur.
- Ayrıca "cümleten" söyleşi de dilimizde zarf (belirteç ) olarak kullanılagelmiştir: Cümleten hoşça kalın!