 |
| Prof. Dr. Zeki ARIKAN (1944-2021) Tarihçi * |
(Türkiye’de Herkes
Kendi Mevkii ve
İstikbalinin Banisi (Kurucusu) Mudur?)
(...)
Kul sisteminin en ayrıntılı ve
kusursuz bir övgüsünü İmparator Ferdinand’ın Kanuni Sultan Süleyman nezdindeki
elçisi Busbecq yapmaktadır:
“Bu
koca mecliste hiçbir adam yoktur ki, haiz olduğu mevkii ve rütbeyi kendi şahsi
liyakat ve cesaretine borçlu bulunmasın.
Hiç kimse sırf filanın neslinden
gelmiş olmak dolayısıyla diğerlerinden mümtaz bir mevkie çıkamaz.
Her adama uhdesindeki vazife ve
memuriyete göre hürmet edilir. Bundan dolayı burada merasimde tefevvuk kavgası
yoktur.
Herkesin ifa ettiği vazifeye göre
tayin edilmiş bir mevkii vardır.
Herkese bizzat sultan vazife ve
memuriyetlerini tevcih eder. Bunu yaparken
·
ne zenginliğe ehemmiyet verir,
·
ne hoş rica ve dâvalara.
·
Bir namzedin haiz olabileceği nüfuz ve
şöhreti hiç düşünmez.
·
Yalnız liyakata bakar,
·
seciye arar,
·
fıtri kabiliyet ve istidadı düşünür.
İşte bu suretle her adam istihkakına
göre mükâfat görüyor.
Memuriyetlerin başında o vazifeleri
görmeye hâdim kimseler bulunuyor.
Türkiye’de
herkes kendi mevkii ve istikbalinin banisidir. Sultanın hükmü
altında en yüksek mevkilere çıkmış olanlar çok kere çobanlıktan yetişmişlerdir.
Bunlar böyle, küçük mevkiden doğmuş olmaktan utanmak şöyle dursun, bilakis bunu
bir iftihar neticesi telakki ederler1”
Prof. Dr. Zeki ARIKAN,
Ege
Üniversitesi Tarih Bölümü Başkanı
(Milli Egemenlik ve Demokrasi
Kurultayı, TBMM 75.Yılı, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları No: 77,
TBMM – Ankara, 20 -21 Nisan 1995)
______________
1. Busbecq, Türk Mektupları (Çev. Hüseyin
Cahit Yalçın), İstanbul, 1939, 82
Not: Genel başlık ve parantez içindeki başlık S. Gencal tarafından konmuştur.