Edebî Sanatlar
Anlama
Dayalı Söz Sanatı
Sözcük anlamı kullanma, hizmete kabul etme olan istihdam sanatının edebiyattaki anlamı ise
bir sözcük veya deyimi gerçek ve mecazlı anlamlarının tümünü kastederek, işaret
ettiği anlamları ayrı ayrı kullanmadır. Sözcüğün her anlamı için ayrı
işaretler bulunmaktadır.
İstihdam Sanatına Örnekler:
Zâhidâ sâgarı çekmek eğer
olduysa günâh
Sen sevâb içre bulun biz bu
günâhı çekelim
(Ey Zahit, kadeh çekmek eğer günah olduysa, sen sevap içinde
bulun, biz bu günahı çekelim.)
“Çekmek” sözcüğünün gerçek anlamı tahammül etmek, katlanmak,
üstlenmek, kabullenmektir. Mecazî anlamı ise içki içmektir. Birinci mısrada
içki içmek anlamına işaret eden sözcük “sagar”, ikinci mısrada üstlenmek
anlamına işaret eden sözcük ise “günah”tır.
Bahar erdi açıldı sevdiğim hem
fasl-ı dey hem gül
Bir sahn-i gülistandan biri
fasl-ı gülistanda.
Muallim Naci
Bu beyitte açıldı fiili birinci mısrada fasl-ı dey (kış
mevsimi)nin uzaklaşması, sona ermesi; ikinci mısrada ise, çiçeğin açılması
anlamına geliyor.
Her gelen rind KANAR zevke bu
mecliste Kemâl
Cânib-i rahmete son çektiği
sâgarle döner
Yahya Kemâl
İstihdam sanatı îhâma
son derece yakın bir sanattır. Onda da kelimelerin gerçek manası söz
konusudur. Yalnız beyitte kelimenin her iki manası için de işaret vardır.
İhamda sadece kelimenin meşhur manasına işaret edilir. Yukarıdaki beyitte
"kanar" kelime'sinin içki içerek doyuma ulaşmak manasına işaret
vardır. Bunlar "sâgar çekmek" kelimeleridir. Kelimenin "aldanmak"
şeklindeki manasına ise herhangi bir işaret yoktur.
=======================
Kaynaklar:
http://www.liseedebiyat.com/index.php/dvan-edebyati/4-edebisanatlar/1777-ham.html
http://www.edebiyatogretmeni.org/istihdam/