Leff-ü Neşr

Edebî Sanatlar 

Anlama Dayalı Söz Sanatı

Leff-ü Neşr  (Sıralı Açıklama)

Leff ü Neşr, söz simetrisi. genellikle bir beyit içinde birinci dizede en az iki şeyi söyleyip ikinci dizede bunlarla ilgili benzerlik ve karşılıkları verme sanatıdır.

Sözlükte toplama, dürme, bükme anlamına gelen leff ile dağıtma, yayma anlamına gelen neşr kelimelerinden oluşan leff ü neşr cümlenin kuruluş ve dizilişiyle ilgili, anlama güzellik katan söz sanatlarından biridir.

Bu sanatta önce iki veya daha fazla unsur ayrı ayrı ya da kısaca zikredilir ( leff ), ardından bunlardan her biriyle ilgili öğeler anılır (neşr).

İlk bölümde yer alan öğelerin ikinci bölümdeki unsurlardan hangisine ait olduğu açıkça belirtilmeden aralarındaki ilgiye göre, bunları belirleme işi okuyucuya bırakılır.

Neşr' e ait unsurlar , leff bölümündekileri tamamlayıcı ve açıklayıcı nitelikte olur. Bu unsurlar ayrı ayrı zikredilmişse buna tafsili, birden çok (müteaddit) cüz veya unsuru içine alan bir tek lafız halinde anılmışsa icmaili (mücmel) denir.

Bâran değil, şafak değil, ebr-i seher değil

Gözyaşıdır, ciğer kanıdır, dâd-ı ah’tır.

Açıklama: Bu dizelerde bârana (yağmur) karşılık olarak gözyaşı, şafağa (güneşe batarkenki kızıllık) karşılık olarak ciğer kanı, ebr-i seher’e (sabah bulutu) karşılık olarak dud-ı ah (ah’ın dumanı) verilmiştir.

Leff-ü Neşr  (Sıralı Açıklama) Çeşitleri:

Teşbih ve istiare ile yakından ilgili olan, düzyazılarda da görülen bu sanat, ilk dizede söylenenlerin ikinci dizede düzenli ya da düzensiz açıklanışına göre ikiye ayrılır:

a) Düzenli Leff ü Neşr (Leff ü neşr-i mürettep):

Birinci dizede söylenenlerin karşılıklarını ikinci dizede aynı sırayla açıklamadır.

Hakir olduysa millet şanına noksan gelir sanma
Yere düşmekle cevher sakıt olmaz kadr ü kıymetten.

Hakir olduysa ==> yere düşmek
Millet ==> cevher

Sen bana en sadık bir arkadaştın
Gönlümde ateştin gözümde yaştın
Ne diye tutuştun, ne diye taştın
Beni kıskandırıp durmalı mıydın?

Ateştin ==> tutuştun
Yaştın ==> taştın

İşte gördüğünüz üzere, savaş ve barışa işaret olarak, bir elimizde kan dökücü mızrak, bir elimizde zeytin dalı var; ikisinden birini seçerek kabul buyurunuz.

Savaş ==> kan dökücü mızrak
Barış ==> zeytin dalı

Âşık bir sedef, maşuk nisan yağmuru
İncileri alır verdikçe damlaları

Sedef ==> inci
Nisan yağmuru ==> damlalar

Biz denizde kaptan, ovada çiftçi, şehirde esnaf olan
Biz gemi yürüten, tarla süren, alışveriş yapan

Kaptan ==> gemi yürüten
Çiftçi ==> tarla süren
Esnaf ==> alışveriş yapan

“Gönlümde ateştin, gözümde yaştın

Ne diye tutuştun, ne diye taştın”

Bu dizelerde ise “ateş-yaş” sözcükleri ile ilgili olan sözcükler ikinci dizede sırasıyla verilerek düzenli leff ü neşr yapılmıştır.

Ateş – tutuşmak

Yaş – taşmak

b) Düzensiz/ Dağınık Leff ü Neşr  (Leff ü neşr-i gayri mürettep):

Birinci ile ikinci sözcüklerin çapraz veya karışık söylenmesi ile yapılır.

Deli eder insanı bu deniz, bu gökyüzü
Göz kırpar yıldızlar, türkü söyler balıklar

Deniz ==> balıklar
Gökyüzü ==> yıldızlar

Test

1.Bakışların kor ateş

 Duruşun durgun su
 Biri yakar, biri boğar.

Yukarıdaki dizelerde görülen söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A)Mecaz-ı Mürsel (Ad aktarması)

B) Tecahül-i Arif ( Bilmemezlikten gelme)

C) Tenasüp (Uygunluk)

D) Hüsn ü Talil (Güzel neden bulma)

E) Leff ü Neşr ( Sıralı açıklama)

*
2.Zevk-ı tîğundan aceb yoh olsa gönlüm çâk çâk

Kim mürûr ilen bırağur rahneler dîvâra su

Tîğundan: Keskin bakışından

Çak çak: Parça parça

Rahneler: Yarıklar

Dîvâra: Duvara

Yukarıdaki beyitte altı çizili kelimelerde görülen ses olayı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Leff ü Neşr

B) İstiare

C) Hüsn ü Talil

D) Mecaz-ı Mürsel

E) Teşbih
*
3.Deli eder insanı bu deniz, bu gökyüzü

                                   1               2

Göz kırpar yıldızlar, türkü söyler balıklar

                         2                               1

Yukarıda altı çizili kelimelerde görülen söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Leff ü Neşr

B) Hüsn ü Talil

C) Tecahül-i Arif

D) Kinaye

E) Tenasüp

*

4. Kuşa benzeyen umutlarım gökyüzünde

Uçmak ister bazen derin maviliklerde

Yukarıdaki beyitte altı çizili sözcükler belli bir kura­la göre dizilmiştir.

Bu şekilde oluşan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A)     Leff ü Neşr

B)     Tenasüp

C)     Tezat

D)     Teşbih

E)     Cinas

*

5.     Savaş ya da barış hangisinden yanayız
Saldıracak mıyız zevtin dalı mı uzatacağız

Yukarıdaki dizelerde anlamca ilişkili olan sözcükler
belli bir sıra ile verilmiştir.

Bu sözcüklerle oluşturulan söz sanatı aşağıda­kilerden hangisidir?

A) Leff ü Neşr                                 

B) Tezat

C) Kinaye                                      

D) Açık istiare

E) İstifham

*

Cevap anahtarı: 1. E,2.A,3.A, 4.A, 5.A,

=====================

Kaynaklar:

https://tr.wikipedia.org/wiki/Leff_%C3%BC_ne%C5%9Fr

http://www.edebiyatogretmeni.org/leff-u-nesr-sirali-aciklama/

http://edebiyatforum.com/edebi-sanatlar-konu-anlatimi/leff-u-nesr-sirali-aciklama.html

http://www.cokbilgi.com/yazi/leff-u-nesr-sirali-aciklama-sanati/