Edebî Sanatlar
Atf-ı tefsir
Atf-ı tefsir, edebiyatta, aynı anlamda olan iki sözcüğün yan
yana kullanılmasıdır.
Türk Edebiyatının her döneminde hem ahenk sağlamak, anlamı
pekiştirmek, güçlendirmek ve kavramı zenginleştirmek amacıyla hem de hafızada
kalmasını kolaylaştırmak amacıyla çeşitli tekrarlardan yararlanılmıştır.
Osmanlıcada “atf-ı tefsir?”, İngilizcede “hendiadyoin, reduplication dual”,
Almancada “Verdoppelung, Zwilligsformen, hendiadyoin”, Fransızcada
“redoublement, hendiadyoin” terimleriyle karşılanan bu oluşumla ilgili
ülkemizde hem tarihi metinler üzerinde hem de deyimler ve atasözleri üzerinde
birçok çalışma yapılmıştır. Göktürk metinlerinde “altun
kümüş” (altın gümüş), “arkış tirkiş”
(kervan kafile), “at kü” (ad ün), “kurt ko?uz” (börtü böcek), “yabız yablak” ( sefil ve perişan) vb. bir çok
ikilemeye rastlamaktayız. Uygur Türkçesi metinlerinde de “akuru akuru” (yavaşça, sessizce), “asan tükel” (sağ ve selamet) “birin birin” (birer birer) gibi örnekler
bulunmaktadır.
Bu gün de deyimlerde,
aşağı yukarı
borç harç
köşe bucak
paldır küldür gibi
sayısız ikileme kullanılmaya devam etmektedir.
Atf-ı tefsir Sanatına diğer Örnekler:
Zehir zıkkım,
deli divane,
yazık günah
İhsan ve kerem
hüzün ve keder ifadesindeki
"ve" ler gibi. Diğer bir ifade ile: Aynı olan ayrı iki kelimenin birlikte kullanılması. ("deli divâne"de olduğu gibi.)
==============
Kaynaklar:
http://www.tekedergisi.com/English/DergiTamDetay.aspx?ID=258&Detay=Ozet
http://osmanlica.ihya.org/atf-i-tefsir-nedir-ne-demek.html
https://tr.wikipedia.org/wiki/Atf-%C4%B1_tefsir