Edebî Sanatlar
Anlama Dayalı Söz Sanatı
Edeb-i Kelâm acı, hoş olmayan, ayıp, çirkin, kaba veya
uğursuz sayılan şeyleri kendi adlarını söylemeden başka sözle ifade etmek.
Buna asâlet ve mümtaziyet adları da verilir.
Edeb-i Kelâm, bir düşünceyi, bir olayı incelik, asâlet ve
nezaketle ifade etmek için anlam, kendine ait olmayan kelimeyle karşılanır.
Genellikle şu üç
durumda bu yola başvurulur:
1. Sözü kabalıktan kurtarmak için.
Ölen birisi hakkında "ölüm" yerine "Rahmet-i Ralman’a kavuştu", "sizlere ömür", işi elinden alındığını bildirmek üzere "Affedildiniz" denmesi gibi.
1. Sözü kabalıktan kurtarmak için.
Ölen birisi hakkında "ölüm" yerine "Rahmet-i Ralman’a kavuştu", "sizlere ömür", işi elinden alındığını bildirmek üzere "Affedildiniz" denmesi gibi.
2. Ta’zim veya ifadeyi süslemek için. Şeyh Galib’in aşağıdaki iki beyitten ilki ta’zim, ikincisi tezyine (süslemeye) örnektir:
Bir şeb ki Sarâ-yı Ümmehânî
Olmuşdu o mâhın âsumânî
Giydikleri âftâb-ı temmûz
İçtikleri şûle-i cihan-sûz
3. İfadeyi fesahat yönünden bozacak ses, kelime ve terkiplerin tekrarından kaçınmak için.
http://www.milliyet.com.tr/ozel/edebiyat/sozluk/index.html